Home, National Library of Ireland
Roghchlár

Ag Ceiliúradh Deich mBliana de Mhúscailt na bhFeimineach

Dé Céadaoin, 12 Samhain 2025
Roinnt ban ag coinneáil suas meirge mór

Deich mbliana ó shin, fágadh mar buan ar amharclannaíocht na hÉireann mar gheall ar éileamh cumhachtach le haghaidh comhionannais.

Thug an feachtas a bhain le Múscailt na bhFeimineach (MNF), ar cuireadh tús leis in Samhain 2015, léargas ar neamhionannas inscne ar fud earnáil amharclannaíochta na hÉireann agus a spreag gluaiseacht a bhfuil tionchar aici fós ar shaol cultúrtha sa lá atá inniu ann. 

Chun an 10 gcuimhneachán tábhachtach seo a cheiliúradh, tá Leabharlann Náisiúnta na hÉireann (NLI) ríméadach rogha grianghraf ó Bhailiúchán Mhúscailt na bhFeimineach, a cuireadh i gcatalóg le déanaí, a roinnt. Léiríonn an rogha, a forbraíodh agus comhoibriú i dteannta comhordaitheoir an fheachtais Lian Bell, na príomheachtraí a tharla sa ghluaiseacht, idir na chéad slógaí agus imeachtaí Amharclann na Mainistreach agus an pobal ealaíontóirí, gníomhaithe, agus lucht féachana a tháinig le chéile ar son an chomhionannais. 

Deich mBliana d’Athrú agus de Mhachnamh 

Thosaigh an NLI ag fáil Bhailiúchán Mhúscailt na bhFeimineach in 2019. Thar na blianta, tá obair déanta ag an Leabharlann i dteannta Lian Bell agus lucht tacaíochta an fheachtais chun an taifead físiúil agus téacsúil den ghluaiseacht chinniúnach seo a chaomhnú. Bailiúchán digiteach is ea é a bhfuil grianghraif agus cáipéisíocht ann a léiríonn fás agus tionchar an fheachtais, chomh maith leis an tuarascáil Is Tábhachtach an Inscne a d’eascair ón togra. 

"Is deas an rud na híomhánna seo a fheiceáil agus iad caomhnaithe agus curtha ar fáil don phobal," arsa Della Keating ón bhfoireann Bailiúchán Digiteach. "Léirítear sna híomhánna an mothúchán agus an ábhar lom a insíonn an scéal, scéal nach mbaineann le gluaiseacht chumhachtach amháin, ach scéal pobail atá tiomanta le go mbeadh chomhionannas agus ionchuimsitheach sna healaíona."

 

Buaicphointí ón mBailiúchán 

Roghnaíodh na híomhánna chun an 10 gcuimhneachán a cheiliúradh i ndiaidh chomhoibriú idir Lian Bell agus foireann Bailiúchán Digiteach an NLI. Níl iontu ach cuid bheag de Bhailiúchán Mhúscailt na bhFeimineach an-mhór agus atá á phróiseáil faoi láthair.  

Áirítear sa rogha:  

  • An phostáil bhunaidh Facebook a ghríosaigh an comhrá maidir le comhionannas ban in amharclannaíocht na hÉireann.  

  • Grianghraf a tógadh roimh an gcéad chruinniú pobail, ceann a tógadh de thaisme ach a raibh tábhacht shiombalach leis.  

  • An ghairm ghrianghraf aitheanta sin taobh amuigh d’Amharclann na Mainistreach roimh an gcruinniú sin.  

  • Cruinnithe réigiúnacha de mhná a bhí ag obair sna healaíona agus in amharclannaíocht i nGaillimh agus i Luimneach le haghaidh Nollaig na mBan, Eanáir 2016.

  • Dearadh muga nár táirgeadh, agus a scéal cúlra leis. 

  • An dara hollchruinniú d’fheachtasóirí san Earrach, 2016.  

Is cuid den scéal iad na himeachtaí sin idir bheag agus mhór araon, scéal feachtais nár mhair i bhfad, ar thug gnáthdhaoine faoi agus a raibh aird an náisiúin air agus a chabhraigh le cruth nua a chur ar amharclannaíocht na hÉireann. 

Rochtain a fháil ar an mBailiúchán 

I mBailiúchán Mhúscailt na bhFeimineach ón gcartlann dhigiteach, léirítear an tréimhse bheoga seo trí ghrianghraif agus trí cháipéisíocht, ní amháin go bhfuil an feachtas é féin á chaomhnú ach an díospóireacht chultúrtha níos leithne fós a spreag sé. 

Is féidir breathnú ar rogha na ngrianghraf ar chatalóg na Leabharlainne: Bailiúchán Mhúscailt na bhFeimineach.  

Chomh maith leis sin, is féidir teacht ar an leagan cartlannaithe de shuíomh gréasáin an fheachtais ar an gCartlann Ghréasáin, ina léirítear an scéal ó mhí Eanáir 2019 go dtí ní na Samhna 2024 a chinntíonn go mbeidh fáil ar ghuthanna, radharcanna, agus oidhreacht dhigiteach na gluaiseachta le haghaidh na glúnta atá le teacht. 

Ag Leanúint den Díospóireacht 

Tá an cuimhneachán seo buailte linn nuair a bhíonn scéal an fheachtais fós á insint. Seoladh leabhar nua a scríobh Sarah Durcan agus Lian Bell WTF HAPPENED: #WakingTheFeminists and the Movement That Changed Irish Theatre, a bhfuil taifead ann de ghluaiseacht Mhúscailt na bhFeimineach, ag an NLI ar an 8 Deireadh Fómhair 2025, agus cuireann sé tuilleadh le ról na Leabharlainne mar chaomhnóir staire cultúrtha comhaimseartha.

Dr Audrey Whitty, Sarah Durcan and Lian Bell at the launch of WTF Happened at the NLI

Dr Audrey Whitty, Sarah Durcan and Lian Bell at the launch of WTF Happened at the NLI. Photo: Mark Stedman

Sarah Durcan and Lian Bell

Sarah Durcan and Lian Bell at the National Library of Ireland. Photo: Mark Stedman

Bígí linn agus deich mbliana de #WakingTheFeminists a cheiliúradh, gluaiseacht a spreagann comhráite faoi chomhionannas, faoi ionadaíocht agus faoi chruthaitheacht go fóill in Éirinn agus níos faide i gcéin.